Grad Banja LukaSvaki Banjolučanin će na pomen svog grada reći da je to najljepši grad na svjetu, grad mladosti, kulture, sporta i lijepih žena.
Banja Luka je podignuta sa obje strane Vrbasa, ove divlje, planinske rijeke, koja se uljeva u rijeku Savu. Vrbas u gradskom porduju ima tri pritoke: Suturliju, Crkvenu i Vrbanju. Središnji dio grada leži na nadmorskoj visini od 163m.Još od rimskog perioda počelo je iskorišćavanje termalnih i mineralnih izvora koji se na teritoriji grada nalaze u Srpskim Toplicama i u susjednoj opštini Laktašima i Slatini. Klima u Banjoj Luci je umjereno kontinentalna sa uticajima panonskog pojasa. Prostrano područje grada nije u srazmjeri sa brojem stanovnika koji ga naseljavaju.
Prateći tok Vrbasa grad se razvijao nizvodno, a stambena naselja koja su se gradila poslije Drugog
svjetskog rata i zemljotresa 1969. razvijala su se u širinu prema brdima koja okružuju Banju Luku, ispod kojih su nikle moderne višespratnice.Na širim prostorima grada otkrivena su veoma bogata arheološka nalazišta koji govore o prastanovnicima prostora oko rijeke Vrbas. Pod svojim današnjim imenom se spominje prvi put 6. 2. 1494. U tursko doba Ferhad paša Sokolović oko 1580 gradi čaršiju na idealnom prostoru za razvoj naselja, na ušću Crkvene u Vrbas.
U svojih 500 godina postojanja Banjaluka je bila poprište mnogih sukoba, u vrijeme austrijsko – turskih ratova bila je više puta pustošena, a njeno stanovništvo pobijeno ili rastjerano. Naročito je značajna bitka koja se vodila oko banjolučke tvrđave 1773. godine u kojoj su obje strane pretrpjele velike gubitke. Banju Luku su pored vojničkih pohoda pustošile i velike epidemije kuge, od kojih je najstrašnija bila ona između 1813. i 1816. te uvijek prisutni zemljotresi. 1878. Banju Luku okupira Austro – Ugarska, pod čijom vlašću grad značajno napreduje. Dobija saobraćajnice, razvija se privreda i trgovina.Najznačajnija ličnost tog vremena udiže se visoko iznad Zmijanja na Manjači sa koje dolazi, veliko književno stvaralaštvo i domoljublje Petra Kočića ostavlja veliki i trajni pečat na slici Banje Luke.
Vrijeme velike ekspanzije grada dolazi sa vladavinom energičnog i poduzetnog Bana Svetislava Tise Milosavljevića, kada se grade značajne zgrade kao što su: Banske uprave, Banskog dvora, Sokolskog doma, Higijenskog zavoda , Narodnog pozorišta,...
Procvat grada zaustavlja Drugi svjetski rat i njemačko bombardovanje 9. aprila 1941. te savezničko 1944. Banja Luka je oslobođena 22. aprila 1945. godine. Najteži udarac u poslijeratnom periodu joj zadaje katastrofalni zemljotres 1969. godine, nakon kojeg grad konačno dobija svoj prepoznatljivi izgled i značaj.
Danas se prostire na površini većoj od 15 000 ha koju naseljava oko 220 000 stanovnika, od kojih preko 75% živi u užem gradskom području.
Sport
Kada je riječ o banjalučkom sportu, onda bez dvoumljenja, prije svih treba pomenuti rukometaše, koji su svom gradu donijeli titulu evropskog prvaka u rukometu. Zavidne uspjehe na sportskim takmičenjima postizali su i banjalučki bokseri, strelci, šahisti, padobranci, fudbaleri, biciklisti, kajakaši, košarkaši, i drugi sportisti koji su svom gradu podarili 12 medalja sa Olimpijskih igara (8 zlatnih), 15 medalja sa Svjetskih prvenstava, 6 medalja sa Evropskih prvenstava, 4 sa Univerzijade, 11 sa Mediteranskih igara i 39 sa Balkanskih prvenstava jednog klupskog prvaka Evrope (Rukometni klub Borac), pobjednika Srednjoevropskog fudbalskog kupa (FK Borac) te brojnih naziva državnih prvaka kako u ekipnim tako i u pojedinačnim takmičenjima.
Da sport ne poznaje granice potvrduje Banja Luka koja je u poslednje tri godine bila domacin brojnim sportistima u okviru medunarodnih sportskih takmičenja kao što su:
Obrazovanje
Masovno opismenjavanje u Banjoj Luci počinje sa otvaranjem srpske konfesionalne muške škole 1832. uz dozvolu turskih vlasti. 1864. pod turskom vlasti osnovana je i škola za žene, nakon tridesetogodišnje inicijative, 1888. pod austrougarskom se osniva i viša djevojačka škola, te hrvatska konfesionalna škola. U periodu između dva svjetska rata u Banjoj Luci se osniva još 7 srednjih škola.Prva visokoobrazovna institucija bila je banjolučka bogoslovija, osnovana 1866. čiji je prvi rektor bio Vaso Pelagić.Danas se u banjolučkoj regiji oko 1 500 djece obrazuje i stiče prva znanja u 16 vrtića Centra za predškolsko vaspitanje i obrazovanje.Osnovnih škola je 29, pod čijim se obrazovnim radom nalazi oko 18 500 učenika.Obrazovni program 13 banjolučkih srednjih škola je prilagođen privrednim i administrativnim potrebama grada i regije.Univerzitet u Banjoj Luci je osnovan 7. novembra 1975. godine i tada se sastojao od pet fakulteta: Pravnog, Ekonomskog, Mašinskog, Tehnološkog i Elektrotehičkog; te dvije više škole: Pedagoške akademije i Više ekonomsko – komercijalne škole.
Banja Luka je podignuta sa obje strane Vrbasa, ove divlje, planinske rijeke, koja se uljeva u rijeku Savu. Vrbas u gradskom porduju ima tri pritoke: Suturliju, Crkvenu i Vrbanju. Središnji dio grada leži na nadmorskoj visini od 163m.Još od rimskog perioda počelo je iskorišćavanje termalnih i mineralnih izvora koji se na teritoriji grada nalaze u Srpskim Toplicama i u susjednoj opštini Laktašima i Slatini. Klima u Banjoj Luci je umjereno kontinentalna sa uticajima panonskog pojasa. Prostrano područje grada nije u srazmjeri sa brojem stanovnika koji ga naseljavaju.
Prateći tok Vrbasa grad se razvijao nizvodno, a stambena naselja koja su se gradila poslije Drugog
svjetskog rata i zemljotresa 1969. razvijala su se u širinu prema brdima koja okružuju Banju Luku, ispod kojih su nikle moderne višespratnice.Na širim prostorima grada otkrivena su veoma bogata arheološka nalazišta koji govore o prastanovnicima prostora oko rijeke Vrbas. Pod svojim današnjim imenom se spominje prvi put 6. 2. 1494. U tursko doba Ferhad paša Sokolović oko 1580 gradi čaršiju na idealnom prostoru za razvoj naselja, na ušću Crkvene u Vrbas.U svojih 500 godina postojanja Banjaluka je bila poprište mnogih sukoba, u vrijeme austrijsko – turskih ratova bila je više puta pustošena, a njeno stanovništvo pobijeno ili rastjerano. Naročito je značajna bitka koja se vodila oko banjolučke tvrđave 1773. godine u kojoj su obje strane pretrpjele velike gubitke. Banju Luku su pored vojničkih pohoda pustošile i velike epidemije kuge, od kojih je najstrašnija bila ona između 1813. i 1816. te uvijek prisutni zemljotresi. 1878. Banju Luku okupira Austro – Ugarska, pod čijom vlašću grad značajno napreduje. Dobija saobraćajnice, razvija se privreda i trgovina.Najznačajnija ličnost tog vremena udiže se visoko iznad Zmijanja na Manjači sa koje dolazi, veliko književno stvaralaštvo i domoljublje Petra Kočića ostavlja veliki i trajni pečat na slici Banje Luke.
Vrijeme velike ekspanzije grada dolazi sa vladavinom energičnog i poduzetnog Bana Svetislava Tise Milosavljevića, kada se grade značajne zgrade kao što su: Banske uprave, Banskog dvora, Sokolskog doma, Higijenskog zavoda , Narodnog pozorišta,...
Procvat grada zaustavlja Drugi svjetski rat i njemačko bombardovanje 9. aprila 1941. te savezničko 1944. Banja Luka je oslobođena 22. aprila 1945. godine. Najteži udarac u poslijeratnom periodu joj zadaje katastrofalni zemljotres 1969. godine, nakon kojeg grad konačno dobija svoj prepoznatljivi izgled i značaj.
Danas se prostire na površini većoj od 15 000 ha koju naseljava oko 220 000 stanovnika, od kojih preko 75% živi u užem gradskom području.
Sport
Kada je riječ o banjalučkom sportu, onda bez dvoumljenja, prije svih treba pomenuti rukometaše, koji su svom gradu donijeli titulu evropskog prvaka u rukometu. Zavidne uspjehe na sportskim takmičenjima postizali su i banjalučki bokseri, strelci, šahisti, padobranci, fudbaleri, biciklisti, kajakaši, košarkaši, i drugi sportisti koji su svom gradu podarili 12 medalja sa Olimpijskih igara (8 zlatnih), 15 medalja sa Svjetskih prvenstava, 6 medalja sa Evropskih prvenstava, 4 sa Univerzijade, 11 sa Mediteranskih igara i 39 sa Balkanskih prvenstava jednog klupskog prvaka Evrope (Rukometni klub Borac), pobjednika Srednjoevropskog fudbalskog kupa (FK Borac) te brojnih naziva državnih prvaka kako u ekipnim tako i u pojedinačnim takmičenjima.
Da sport ne poznaje granice potvrduje Banja Luka koja je u poslednje tri godine bila domacin brojnim sportistima u okviru medunarodnih sportskih takmičenja kao što su:
- Evropsko prvenstvo u raftingu
- Juniorsko prvenstvo Balakana u atletici
- Prvenstvo balkana u biciklizmu
- Prvenstvo Balkana u stonom tenicu za mlade
- Medunarodni teniski turnir ATP Challenger
- Medunarodni kuglaški turnir "Borac – Banja Luka"
- Automoto trke na kružnim stazama
- Medunarodni turnir u boksu
- Medunarnodna biciklistička trka "Banja Luka"
- Atletska ulična trka "Banja Luka"
Obrazovanje
Masovno opismenjavanje u Banjoj Luci počinje sa otvaranjem srpske konfesionalne muške škole 1832. uz dozvolu turskih vlasti. 1864. pod turskom vlasti osnovana je i škola za žene, nakon tridesetogodišnje inicijative, 1888. pod austrougarskom se osniva i viša djevojačka škola, te hrvatska konfesionalna škola. U periodu između dva svjetska rata u Banjoj Luci se osniva još 7 srednjih škola.Prva visokoobrazovna institucija bila je banjolučka bogoslovija, osnovana 1866. čiji je prvi rektor bio Vaso Pelagić.Danas se u banjolučkoj regiji oko 1 500 djece obrazuje i stiče prva znanja u 16 vrtića Centra za predškolsko vaspitanje i obrazovanje.Osnovnih škola je 29, pod čijim se obrazovnim radom nalazi oko 18 500 učenika.Obrazovni program 13 banjolučkih srednjih škola je prilagođen privrednim i administrativnim potrebama grada i regije.Univerzitet u Banjoj Luci je osnovan 7. novembra 1975. godine i tada se sastojao od pet fakulteta: Pravnog, Ekonomskog, Mašinskog, Tehnološkog i Elektrotehičkog; te dvije više škole: Pedagoške akademije i Više ekonomsko – komercijalne škole.
